Trafikte araçların hızını yavaşlatmak için yola tümsek yapılır. Hız tümseği olunca mecburen araçlar yavaşlar ve trafik daha güvenli akar. Trafik de önemli bir işlevi var. Hız tümseği tabelasını yerinde konmamış olması, tümseğin standart dışı olması bazen sorunun kendisi de olabilir. Hız tümseğini fark etmeden geçmek isteyen araçlar için ise ciddi bir tehlikedir.

Ben uzun yıllar araç kullanmadım. Tertemiz bir ehliyetim vardı. 40lı yaşların başında hafiften kullanmaya başladım. Hala da kullanmayı sevmem. Araba takıntım da yok. Bu satırları yazarken de arabam yok. Yine de hız tümseği hep aklımda yer etmiştir.

Uzun yıllar kamuda çalıştım. Orada her kurum, her birim, her memur nev-i şahsına münhasır bağımsız birer cumhuriyet gibidir. Bir yerde hızla biten işler bir başka yerde aylar sürebilirdi. Bir kurumun desteklediği bir proje bir başka kurumda takılabiliyordu. Ben kendi çalıştığım kurumum içinde bazı işlerin havale edildiği kişilere gittiğinde doğal olarak işlerden sonuç alınmasının yavaşladığı, ertelendiği hatta başvuranın vazgeçtiği başka yollar aradığını görürdüm. Bu kişilere bürokraside hız tümseği adını koymuştum. İşler onun olduğu yere gidince sonuç almanın yavaş bazen imkânsız olduğu durumlar vardı. O kişilerin bazıları yükseldiği de belki “ağır” olmak ile işleri ağırlaştırmak çözüm bulmamak ile ilişkilendiriliyordu.  

Hayatın başka alanlarında da hız tümseklerinin varlığını fark ettiğimde eski anılarım canlandı gözümde. Sizin heyecanla anlattığınıza arkadaşınız dur bakalım der. Yeni girişeceğiniz işlerde, birileri ile ortak yapılacaklarda veya başkalarından da fikir almanız gerekiyorsa hız tümseği olan birine rastlayabilirsiniz. Sizi yavaşlatır, durdurur, heyecanınızı yok eder, başka yola sevk eder. İllallah dedirtir.

Hayatta karşımıza çıkan kişiler bazen bizim hızla yol almamıza ve ilişkiyi derinleştirmemize izin vermiyor olabilir. Ben kendimi bazı durumlarda hız tümseği gibi olurken yakaladım. Tam olarak bilmediğim, hoşlanmadığım durumlarda işi yokuşa sürme, bahane bulma, ayak direme, ağıdan satma, belirsizlik yaratma tipik savunma taktiklerimdi. Sonradan fark ediyordum. Kendimi yakaladığımda da daha özenli, dikkatli ve şeffaf olmaya çabalıyorum zorluyorum. Bu ihtiyacın neden kaynaklandığına bakıyorum. Oysa daha acık doğal olmak varken neden bu yolun seçildiği ayrı bir konu.

Ancak fark ettiğim benim kendimi yakaladığım durumlar genelde olan şeyler. Başkalarının bize hız tümseği olmasından çok kendi kendimize yarattığımız hız tümseklerinin bizi daha çok engellediği. Yeni bir ilişkiye başlama, sorunlu ilişkiden uzaklaşma, iş değişikliği, yeni girişimler, yatırımlar velhasıl yeni bir ortam, çevre, bakış açısı her zaman bir hız tümseğine takılabiliyor.

Konfor alanından çıkışı zorlaştırmak, işi yokuşa sürmenin en kolay yolu, bir şeyi yapmak için başka şeyleri önce halletme isteği. Bu kişinin emekli olunca anılarımı yazacağım, gezeceğim demesi gibi. En yaygın olanı “önce şu işi halledeyim sonra”. O iş de genellikle belirsizliğin en çok olduğu ve halledilmesi zor olandır.

Bazen de hız tümseği olarak gerçekleşmesi zor bir hayal yaratılır. Hedef bile değildir. Kişi der ki kendi ayaklarım üzerinde durayım ki kararlarım net bağımsız olsun. Oysa belki birlikte her ikisi birden kendi ayakları üzerinden duracak birbirine güç verip güçlenecek. Ayrı ayrı güçsüz olan birlikte güçlü olabilir. Bu illaki bir başkasına bağımlı olmak değildir.

Hedefin olmadığı hayallerin olduğu ve bu hayallerin, bahanelerin çok olduğu ortamda işte kendi yarattığımız hız tümsekleri kendi yolumuzda belli akışta olmamızı zorlaştırır. Sürekli yavaşlamak, gereksiz yere zaman kaybetmek bu durumun en yaygın sonucu olabilir.

Bazen de gerçekten durup yavaşlamak gereklidir. O zaman hız tümseği katkı sağlar, işe yarayabilir. Ani bir aksiyon almak, ilk görüşte aşk ile evlenmek, ilk büyük kavgada ayrılmak gibi. Belki bir sunuma kanıp yatırım yapmak veya her söylemeni doğru kabul etmek yerine bir yavaşlama durup daha sakin düşünme bizi olası birçok riskten de koruyabilir.

Sorun olmaması gerek hız tümseklerinin hayatımızda olması belki. Bu kendi gelişimimize ket vurabilir. Bazen de bizi paralize eden sağlıklı düşünmemizi engelleyen tehlikelere belirsizliklere karsı karşı uyaran tümsekleri olur. Her ikisinde de hız tümseklerini fark etmek, işlevini bize ne demek istediğini ve ne yaptığımızı değerlendirmek iyi gelebilir.

Kendi hayatımızda hız tümseklerini doğru yerlere koymak, işlevsiz olanları uzaklaştırmak bize kendi yolumuzda akışta olmamıza katkı sağlar. Daha ahenkli yol alabiliriz dur kalk ileri geri olmadan.

Hayatımızdaki hız tümseklerine bu gözle bakmaya ne dersiniz?